Jakie dokumenty poświadczają niepełnosprawność pracownika? – pisze Elżbieta Sadło, doradca POPON w Gazecie Podatkowej

Dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych jest instrumentem wsparcia, z którego mogą korzystać pracodawcy zatrudniający osoby niepełnosprawne. Przy czym podstawowym warunkiem jego uzyskania jest posiadanie przez pracownika orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność wydanego przez odpowiedni organ bądź wyroku lub ewentualnie postanowienia sądu wydanego w postępowaniu odwoławczym od decyzji takiego organu. Dopóki pracodawca nie znajdzie się w posiadaniu jednego z takich dokumentów, nie może traktować pracownika jak osoby niepełnosprawnej, a tym samym nie otrzyma dofinansowania do jego wynagrodzenia.

Definicja osoby niepełnosprawnej

Obowiązujące w polskim ustawodawstwie przepisy zawierają definicję zarówno pracownika, jak i osoby niepełnosprawnej. Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę, zgodnie z art. 2 Kodeksu pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).

Z kolei definicję osoby niepełnosprawnej zawiera kilka aktów prawnych obowiązujących w Polsce – zarówno szczebla krajowego (jak np. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych), jak również międzynarodowego (np. Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych). Definicję taką zawierają również przepisy ustawy o rehabilitacji. Do tej właśnie definicji odnoszą się przepisy związane z dofinansowaniem do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych.

Mianowicie art. 1 ustawy o rehabilitacji stanowi, że osobą niepełnosprawną jest osoba, której niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem:

• o zakwalifikowaniu do jednego ze stopni niepełnosprawności,
• o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy,
• o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16. roku życia.

Status osoby niepełnosprawnej uzyskuje więc jedynie ten, kto posiada aktualne orzeczenie formalnie potwierdzające jego niepełnosprawność.

Orzekanie o niepełnosprawności

W ustawie o rehabilitacji uregulowany został jeden z systemów orzekania o niepełnosprawności. Na jego podstawie wydawane są orzeczenia o:

• zaliczeniu do jednego ze stopni niepełnosprawności – znacznego, umiarkowanego lub lekkiego
• o niepełnosprawności – orzeczenia te wydaje się w stosunku do osób, które nie ukończyły 16. roku życia.

Dodatkowo ustawa o rehabilitacji przewiduje możliwość traktowania na równi z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności także innych orzeczeń, które wydawane są na podstawie odrębnych przepisów. Dotyczy to m.in. orzeczeń wydawanych zgodnie z ustawą z o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Mianowicie orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o:

• całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• niezdolności do samodzielnej egzystencji jest traktowane na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• całkowitej niezdolności do pracy jest traktowane na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
• częściowej niezdolności do pracy oraz celowości przekwalifikowania jest traktowane na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.

W związku z powyższym posiadanie jednego z tych orzeczeń pozwala na legitymowanie się statusem osoby niepełnosprawnej.

Pracodawcy powinni pamiętać, że decyzja ZUS o przyznaniu lub kontynuacji renty nie jest dokumentem, który uprawnia do otrzymania dofinansowania do wynagrodzenia, gdyż decyzja ta nie przyznaje statusu osoby niepełnosprawnej. Dopóki pracownik nie przedstawi orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, pracodawca nie może traktować go jak osoby niepełnosprawnej, a tym samym nie może ubiegać się o dofinansowanie do jego wynagrodzenia.

Orzeczenia o inwalidztwie

Na równi z orzeczeniem o zaliczeniu do stopnia niepełnosprawności są traktowane także orzeczenia o inwalidztwie. Mianowicie orzeczenie o zaliczeniu do:

• I grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• II grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
• III grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Aby wskazane orzeczenie o grupie inwalidów mogło przyznawać status osoby niepełnosprawnej, powinno być wydane przez odpowiednie organy przed 1 stycznia 1998 r. – tj. przed dniem wejścia w życie przepisów ustawy o rehabilitacji. Te orzeczenia, które wydano po 1 stycznia 1998 r., nie uprawniają osoby do legitymowania się statusem osoby niepełnosprawnej.

Orzeczenia KRUS i wyroki sądowe

W polskim systemie funkcjonują także orzeczenia wydawane przez KRUS dotyczące niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. Osoby posiadające orzeczenie o stałej lub długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, którym przysługuje zasiłek pielęgnacyjny, traktowane są na równi z osobami zaliczonymi do znacznego stopnia niepełnosprawności. Natomiast osoby, którym zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje, traktowane są na równi z osobami zaliczonymi do lekkiego stopnia niepełnosprawności. W przypadku orzeczeń KRUS również obowiązuje warunek, aby były wydane przed dniem 1 stycznia 1998 r. oraz pozostawały nadal aktualne.

Prawomocne wyroki i postanowienia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych wydane w postępowaniu odwoławczym od:

• orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności,
• decyzji organu rentowego w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości,

także przyznają status osoby niepełnosprawnej w rozumieniu ustawy o rehabilitacji.

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.)

Źródło: Gazeta Podatkowa