05 lis Mniej orzeczeń wydawanych przez ZUS. Dłuższe okresy niezdolności do pracy. Analiza POPON – komunikat POPON (05.11.25)
Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych (POPON) przeanalizowała dane uzyskane od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w trybie dostępu do informacji publicznej. (pisaliśmy o tym szerzej: https://popon.pl/popon-interweniuje-takze-w-zus-w-zwiazku-ze-zgloszeniami-pracodawcow-i-pracownikow-z-niepelnosprawnosciami-interwencja-popon-29-08-25/) Wyniki pokazują systematyczny spadek liczby orzeczeń o niezdolności do pracy w latach 2023–2025.
W 2023 roku wydano 177 099 orzeczeń, w 2024 roku – 172 760, a w pierwszym półroczu 2025 – 82 400. Szacunkowo, jeśli utrzyma się dotychczasowe tempo, liczba orzeczeń w całym 2025 roku wyniesie ok. 165 000. Oznacza to spadek wydawanych orzeczeń o niezdolności do pracy o około 2–3 % rocznie i spadek o 6,8% względem 2023 roku.
Zauważalny trend spadkowy dotyczy wszystkich stopni niezdolności do pracy:
Całkowita niezdolność do pracy i niezdolność do samodzielnej egzystencji:
2023 – 16 090 → 2024 – 15 164 → 2025 – szacunkowo ok.13 856
Całkowita niezdolność do pracy:
2023 – 47 071 → 2024 – 45 808 → 2025 – szacunkowo ok. 42 800
Częściowa niezdolność do pracy:
2023 – 113 921 → 2024 – 111 768 → 2025 – szacunkowo ok. 99 000
Jednocześnie średni okres niezdolności do pracy wydłużył się w tym czasie z 18,7 do 19,3 miesiąca, co może oznaczać większy udział przypadków długotrwałych chorób.
Najważniejsze obserwacje
- Liczba orzeczeń systematycznie maleje – średnio o 2–3% rocznie.
- Orzeczenia pierwszorazowe utrzymują się na zbliżonym poziomie.
- Średni okres niezdolności do pracy wydłuża się (18,7 → 19,3 miesiąca).
- Większość orzeczeń nadal dotyczy czasowej niezdolności do pracy, a nie trwałej.
- Spadek liczby orzeczeń dotyczy wszystkich rodzajów niezdolności do pracy (stopni niepełnosprawności)
Szczegółowe dane – zał.
Orzecznictwo lekarskie – inne badania POPON 2023-I pół.2025
Orzecznictwo_lekarskie_POPPN_2023-I pół.2025
Podsumowanie
Analiza trzech kolejnych lat wskazuje na stabilność systemu orzecznictwa lekarskiego ZUS, z niewielką tendencją spadkową liczby orzeczeń i stopniowym wydłużaniem średnich okresów niezdolności do pracy.
Zjawiska te mogą być interpretowane jako efekt dojrzewania procesu orzeczniczego, lepszej weryfikacji przypadków oraz wzrostu udziału długotrwałych schorzeń w strukturze niezdolności do pracy.
Jednocześnie pojawia się zasadnicze pytanie, czy – w kontekście postępującego starzenia się społeczeństwa i rosnącej liczby osób z chorobami przewlekłymi – utrzymujący się spadek liczby orzeczeń nie jest zjawiskiem niepokojącym.
Może on bowiem sugerować, że część osób, które realnie utraciły lub mają ograniczoną zdolność do pracy, z powodu zaostrzenie kryteriów kwalifikacyjnych nie uzyskuje formalnego potwierdzenia tego stanu. W konsekwencji może to ograniczać im dostęp do świadczeń, rehabilitacji czy wsparcia zawodowego.
Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych będzie nadal uważnie monitorować sytuację w zakresie orzecznictwa lekarskiego ZUS.
Apelujemy też o pogłębioną analizę przyczyn obserwowanego trendu spadkowego oraz o ocenę jego wpływu na sytuację osób z niepełnosprawnościami na rynku pracy.
Celem POPON jest zapewnienie, aby system orzeczniczy pozostał przejrzysty, sprawiedliwy i w pełni odpowiadał na realne potrzeby społeczne.
