23 cze Zmiany w zatrudnianiu niepełnosprawnych. Artykuł POPON w Rzeczpospolitej
Od lipca znika absurd wykluczający prawo do dofinansowania na pracownika, który stał się niepełnosprawny w trakcie zatrudnienia. Ta i pozostałe zmiany wymusiły modyfikację formularzy.
Od i lipca br. pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne, którzy korzystają z dofinansowań i ulg, czeka wiele zmian. Niestety jak to często bywa przy wprowadzaniu zmian legislacyjnych, wszystkiemu towarzyszy spore zamieszanie i powszechna dezorientacja. Przybliżam najważniejsze z nich.
Etat przed orzeczeniem
Jedną z istotniejszych modyfikacji wprowadzonych ustawą z 25 września 2015 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, jest przepis art. 26a usL 6 ustawy o rehabilitacji. W nowym brzmieniu umożliwi on pracodawcom uzyskanie dofinansowania do wynagrodzeń na pracowników niepełnosprawnych, którzy przedstawili pracodawcy orzeczenie o niepełnosprawności w trakcie zatrudnienia. Zgodnie z dotychczasową praktyką w przypadku, gdy pracownik w chwili zatrudnienia w danym zakładzie był osobą pełnosprawną, a w czasie zatrudnienia uzyskał orzeczenie o niepełnosprawności, nie był spełniony tzw. efekt zachęty. W związku z tym pracodawca nie mógł ubiegać się o dofinansowanie do wynagrodzenia takiej osoby.
Przepis w nowym brzmieniu wskazuje podstawową regułę ustalania efektu zachęty – czyli wzrost netto zatrudnienia ogółem ustala się w stosunku do przeciętnego zatrudnienia ogółem w okresie poprzedzających 12 miesięcy. Znajdzie on swoje zastosowanie do dofinansowania należnego za okresy przypadające począwszy od lipca 2016 r. (art. 3 nowelizacji).
ZDANIEM AUTORA
Odpowie udzielający ulgi
Zupełnie nowym rozwiązaniem, które budzi obawy pracodawców, jest wprowadzenie sankcji finansowych w przypadkach wykrycia nieprawidłowości przy udzielaniu ulg przez uprawnionych pracodawców. Kary mogą przyjmować postać obowiązku wpłaty 5 proc. sumy kwot obniżenia wykazanych w informacjach o kwocie obniżenia, 10 proc. lub 30 proc. kwoty obniżenia wykazanej w informacji o kwocie obniżenia, w zależności od rodzaju nieprawidłowości lub trzykrotności kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy prawidłowo obliczoną a zawyżoną kwotą obniżenia nie wyższej jednak niż 30 proc. kwoty obniżenia wykazanej w informacji. Może się 1o stać na skutek np. opóźnień w wystawianiu informacji o wysokości ulg czy podania w nich danych niezgodnych ze stanem faktycznym (w tym nieprawidłowo obliczonej kwoty ulgi), a także w przypadkach niewywiązania się z nowych obowiązków (prowadzenie ewidencji informacji o wysokości obniżenia wpłat). Jeszcze z projektu ustawy wynikało, że ratio legis wprowadzenia przepisu oparte było o funkcję prewencyjną i mobilizującą przedsiębiorców do rzetelnego wystawiania informacji. Jednak ciężko w chwili obecnej ocenić, czy proponowane rozwiązanie wpłynie korzystnie na rynek pracy osób niepełnosprawnych.
Z wyjaśnień Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych wynika również, że do zastosowania art. 26b ust. 6a ustawy o rehabilitacji nie będzie miała znaczenia data przedstawienia pracodawcy orzeczenia przez pracownika. Jeśli więc osoba dozna uszczerbku na zdrowiu po podjęciu zatrudnienia – zarówno przed jak i po 1 lipca 2016 r. – to ważna będzie data powstania niepełnosprawności. Jednak nowy przepis będzie miał zastosowanie do dopłat do wynagrodzeń przysługujących za okres zaczynający się od 1 lipca 2016 r. Nie będzie więc możliwe uzyskanie dofinansowania za wcześniejsze miesiące.
Uwaga! Po 1 lipca 2016 r. pracodawca nie będzie mógł ubiegać się o dofinansowanie do wynagrodzeń zatrudnionych osób niepełnosprawnych, jeśli wypłaci im pensje po złożeniu wniosku o to dofinansowanie.
Niższe ulgi we wpłatach
W odniesieniu do warunków obniżenia wpłat na PFRON, nowelizacja ma na celu uszczelnienie systemu korzystania z tej ulgi. Ustawa wprowadza obowiązek dokumentowania fakturą zakupu produkcji lub usługi od pracodawców uprawnionych do wystawiania informacji o kwocie obniżenia.
Ponadto warunkiem skorzystania z prawa do obniżenia wpłaty na PFRON jest uregulowanie płatności w terminie i udokumentowanie kwoty obniżki przez nabywcę. Ustawa określa obowiązki sprzedającego w zakresie ewidencji wystawionych informacji o kwocie obniżeń.
Od lipca br. obniżenie wpłaty na PFRON nie może przekroczyć 50 proc. kwoty, jaką powinien uregulować za dany miesiąc. W obecnym brzmieniu art. 22 ustawy o rehabilitacji pracodawca może obniżyć składkę na PFRON nawet o 80 proc. wpłaty na Fundusz. Po zmianie art. 22 ustawy obniżenie będzie przysługiwało maksymalnie do wysokości 50 proc. wpłaty na PFRON.
Podmioty, które nabyły prawo do obniżenia wpłat na Fundusz przed dniem wejścia w życie ustawy, mogą je wykorzystać na warunkach dotychczasowych. Muszą to zrobić w ciągu 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy (liczą-od 1 lipca 2016 r.).
Zmiany nastąpią też w zakresie uprawnień do udzielania opisanej ulgi. Ustawodawca postanowił bowiem dookreślić sposób dokumentowania szczególnych schorzeń branych pod uwagę przy ustalaniu struktury zatrudnienia uprawniającej do wystawiania ulgi. Wystąpienie schorzeń specjalnych (upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna, epilepsja) musi wynikać z orzeczenia o niepełnosprawności, a w przypadku osób niewidomych – dodatkowo z zaświadczenia lekarza specjalisty.
Nowelizacja zakłada też zmianę wzoru do obliczenia kwoty ulgi. Ulga we wpłacie na PFRON to efekt obliczeń uwzględniających miesięczny stan zatrudnienia, przychód oraz wskaźnik wynagrodzeń osób z niepełnosprawnością pracodawcy świadczącego usługę lub produkcję dla podmiotu, który jest zobowiązany do comiesięcznych wpłat na Fundusz.
Inne istotne nowości
- Kompleksowa zmiana ustawy pociągnęła za sobą konieczność zmiany aktów wykonawczych. Zmianie uległy m.in. rozporządzenia określające wzory formularzy składanych do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Dostosowano je do obecnego stanu prawnego i będą obowiązywać od 1 lipca 2016 r. Szczegółowe instrukcje wypełniania nowych druków zostały zamieszczone na stronach internetowych PFRON.
- Nowelizacja wprowadza również zmianę w treści art. 33 ustawy, tj. ujednolicenie terminu przekazywania zaliczek na zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Dotychczas czas przekazania środków sprawiał wiele problemów pracodawcom, bowiem określony został jako 7 dni od uzyskania środków. Przy czym najwięcej problemów sprawiało określenie „dnia uzyskania środków”. Po zmianie ustawa definiuje, że dniem uzyskania środków pochodzących z zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych jest dzień wypłaty wynagrodzenia.
- Zmiany nie ominęły też regulacji dotyczących zakładów aktywności zawodowej. Zgodnie z treścią znowelizowanej ustawy środki zakładowego funduszu aktywności nie podlegają egzekucji sądowej ani administracyjnej i nie mogą być obciążane w jakikolwiek sposób, z wyjątkiem wydatkowania środków tego funduszu w sposób określony w akcie wykonawczym.
- Ustawa wprowadziła definicję całkowitej nieściągalności zgodną z treścią ordynacji podatkowej, a więc odpowiadającą standardom systemu prawa podatkowego.
Stanisław Firlej doradca ds. prawnych
Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych
