Ewidencja niepełnosprawnej części załogi jest w tym roku łatwiejsza – pisze Mateusz Brząkowski, doradca prawny POPON

Nie ma już wątpliwości, że decyduje data przedłożenia pracodawcy orzeczenia o inwalidztwie. Zwykle od niej zwiększamy stan zatrudnionych niepełnosprawnych, ale czasem można to robić również wstecz.

Firmy, które zatrudniają zbyt mało osób z orzeczoną niepełnosprawnością, mają obowiązek regulować z tego tytułu wpłaty na rzecz Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Zbyt mało to mniej niż limit ustawowy, określony na poziomie 6 proc. (z wyjątkami, gdy wynosi on 2 proc.; dotyczy min. uczelni i szkół).

Zakłady pracy, które osiągają podane wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych, nie muszą dokonywać tych wpłat.

Zarówno jednak pierwsi, jak i drudzy muszą systematycznie sprawdzać, stan zatrudnienia osób niepełnosprawnych w swoich zakładach i informować o nim PFRON. Ponadto znajomość tych zasad jest konieczna z uwagi na to, że większość uprawnień pracowniczych wynikających z niepełnosprawności przysługuje niepełnosprawnym od dnia wliczenia ich do stanu zatrudnienia tych osób.

Obowiązujące od początku 2011 r. zmiany w zakresie liczenia niepełnosprawnej kadry nadal jednak przysparzają kłopotów pracodawcom. Chodzi o wprowadzenie nowego przepisu – art 2a – do ustawy z 27 sierpnia 1997 o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.; dalej ustawa o rehabilitacji).

Powodem zmiany była stosowana wcześniej praktyka ustalania terminu, od którego niepełnosprawny jest wliczany do stanu zatrudnienia tych osób. Do końca 2010 r. stosowano tu przez analogię art 15 ust 4 ustawy o rehabilitacji – wliczano taką osobę do stanu zatrudnienia osób nie -pełnosprawnych od dnia następującego po przedstawieniu pracodawcy orzeczenia o niepełnosprawności. Stanowisko to jednak zakwestionowały sądy aclministracyjne. Z wyroku WSA w Warszawie z 12 czerwca 2008.(111 SA/Wa 226/08) oraz wyroków NSA z 10 marca 2009 (Il FSK 1826/07) i z 19 czerwca 2009 (Il FSK 286/08) wynikało jednoznacznie, że wskazanie dnia wliczenia do stanu osób niepełnosprawnych powinno zostać uregulowane ustawowo, a wobec braku przepisu nie ma przesłanek do stosowania analogii

Od 1 stycznia 2011 mamy już więc art. 2a ustawy o rehabilitacji, który precyzyjnie reguluje kwestie związane z wliczaniem pracowników do puli zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Każe on zwiększać ten stan od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność zatrudnionego. Przepis ten należy jednak stosować przede wszystkim w sytuacji, gdy podwładny pierwszy raz dostarczył orzeczenie.

PRZYKŁAD 1

Pracodawca zatrudnił 1 sierpnia 2011 pana Marka, który jest osobą niepełnosprawną. 15 sierpnia 2011 przedstawił on pracodawcy orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Wynika z niego, że jest niepełnosprawny w tym stopniu od 1 września 2010. W związku z tym, że pan Marek jest nowym pracownikiem, pracodawca powinien wliczyć go do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych od dnia przedstawienia orzeczenia, czyli od 15 sierpnia 2011.

Tę samą zasadę należy przyjąć przy dokumentach, które potwierdzają schorzenia specjalne u pracownika, o których mowa w art. 26a ust. lb, lub schorzenia określone na podstawie art. 21 ust. 7 ustawy o rehabilitacji. Chodzi m.in. o epilepsję, upośledzenie umysłowe, choroby psychiczne. Uprawniają one pracodawcę takiej osoby m.in. do ubiegania się o wyższe dofinansowanie. Jednak można z tego korzystać tylko na bieżąco, od dnia przedłożenia przez podwładnego dowodu na występowanie tych chorób.

Wstecznie wyjątkowo

Inaczej jest, gdy pracownik dostarcza kolejne orzeczenie. Można go bowiem wstecznie zaliczyć do stanu zatrudnienia, pod warunkiem że wniosek o wydanie orzeczenia złożył nie później niż w dniu następującym po dniu wygaśnięcia poprzedniego orzeczenia.

Jeżeli pracownik spóźni się ze złożeniem wniosku o wydanie orzeczenia, również można go wstecznie wliczyć do stanu zatrudnienia niepełnosprawnych Ale tutaj można to zrobić tylko do trzech miesięcy poprzedzających dzień przedstawienia pracodawcy orzeczenia o ponownym uznaniu go za niepełnosprawnego. Tak stanowi art. 2a ust 3 ustawy o rehabilitacji. Oczywiście i w tym wypadku z orzeczenia musi wynikać, że w tym czasie podwładny był niepełnosprawny.

PRZYKŁAD 2

Pan Andrzej jest zatrudniony w spółce X od 1 stycznia 2009. Orzeczenie o uznaniu go za niepełnosprawnego w stopniu lekkim wygasło 31 sierpnia 2011. Wniosek o wydanie nowego orzeczenia złożył w powiatowym zespole do spraw osób niepełnosprawnych 1 września 2011. Jeżeli panu Andrzejowi ponownie zostanie wydane orzeczenie o niepełnosprawności, to na podstawie art. 2a ust. 2 ustawy o rehabilitacji pracodawca ponownie wliczy go do puli zatrudnienia od dnia złożenia wniosku, tj. od 1 września, pod warunkiem że z orzeczenia wynikać będzie, że był on w tym okresie niepełnosprawny.

PRZYKŁAD 3

Orzeczenie o uznaniu pani Danuty za niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym straciło ważność 15 marca 2011. Wniosek o wydanie nowego złożyła dopiero 15 maja 2011 i wystawione orzeczenie przedłożyła w firmie 1 lipca.

W tym wypadku pracodawca wliczy ją do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych na bieżąco od dnia przedstawienia nowego orzeczenia. Natomiast wstecznie może to zrobić do trzech miesięcy poprzedzających dzień dostarczenia orzeczenia, tj. od 1 kwietnia do 30 czerwca, pod warunkiem że z dokumentu wynika, że pracownica była w tym czasie niepełnosprawna.

Niewiedza zwalnia

Jak wynika ze stanowiska Biura Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych z 3 marca 2011 (BON 1-52311-71-2-LK/2011),dokonując analizy na bieżąco, przed przedstawieniem przez pracownika kolejnego orzeczenia, gdy pracodawca nie dysponuje żadnym dokumentem potwierdzającym niepełnosprawność pracownika, należy go uznawać za osobę pełnosprawną. Nie ma znaczenia, czy pracodawca wie, że zatrudniony złożył wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia. Jak bowiem wskazało BON, z art 2a ust 2 i 3 ustawy o rehabilitacji jednoznacznie wynika, że przepisy te stosuje się w wyniku dokonania analizy ex post dopiero po przedstawieniu pracodawcy kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność pracownika.

Źródło: Rzeczpospolita
Autor: Mateusz Brząkowski, doradca prawny Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych