02 wrz Przy kolejnym orzeczeniu pracownika można wstecznie zaliczyć do stanu zatrudnienia – Mateusz Brząkowski, doradca prawny POPON w Dzienniku Gazecie Prawnej
Przedstawienie orzeczenia o niepełnosprawności
Do 1 stycznia 2011 r. w związku z brakiem regulacji w tym zakresie na ogół przyjmowano, iż niepełnosprawnego pracownika wlicza się do stanu zatrudnienia od dnia następującego po dniu przedstawienia pracodawcy orzeczenia o niepełnosprawności.
Nowy art. 2a ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej ustawa) uregulował odmiennie wskazaną kwestię. Stanowi on, iż osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych, począwszy od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność. Przepis ten stosuje się przede wszystkim w przypadku pierwszego orzeczenia przedstawionego pracodawcy przez niepełnosprawnego pracownika.
Natomiast art. 2a ust. 2 ustawy stanowi, że w przypadku przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych, począwszy od dnia złożenia wniosku o wydanie orzeczenia, jeżeli z orzeczenia wynika, że w tym okresie osoba ta była niepełno-
sprawna, a wniosek o wydanie orzeczenia został złożony nie później niż w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność.
Oznacza to, że powyższy przepis znajdzie zastosowanie w przypadku przedstawienia przez pracownika niepełnosprawnego kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności. Wtedy to pracodawca może go wstecznie zaliczyć do stanu zatrudnienia, jeżeli wniosek o wydanie orzeczenia został złożony nie później niż w dniu następującym po dniu wygaśnięcia poprzedniego orzeczenia.
Wsteczne wliczenie do stanu zatrudnienia
Bez względu na datę złożenia wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność, osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia również w okresie do 3 miesięcy poprzedzających dzień przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia, jeżeli z treści tego orzeczenia wynika, że w tym okresie osoba ta była niepełnosprawna (art. 2a ust. 3 ustawy).
Przepis ten upoważnia pracodawcę do wliczenia pracownika niepełnosprawnego do stanu zatrudniania mimo tego, że wniosek o wydanie orzeczenia został przez niego złożony później niż w dniu następującym po dniu wygaśnięcia poprzedniego orzeczenia. Tym samym pracodawca wlicza więc pracownika do stanu zatrudnienia na bieżąco od dnia przedstawienia przez niego nowego orzeczenia, a wstecznie w okresie do trzech miesięcy poprzedzających dzień przedstawienia orzeczenia, pod warunkiem że z orzeczenia wynika, że pracownik ten był w tym okresie niepełnosprawny.
Wskazano również, iż art. 2a ust. 1 ustawy stosuje się odpowiednio do dokumentów potwierdzających wystąpienie u pracownika schorzeń szczególnych uprawniających do podwyższonej kwoty dofinansowania do wynagrodzenia lub schorzeń szczególnie utrudniających wykonywanie pracy, które uprawniają do obniżenia przez pracodawców obowiązkowych wpłat na PFRON.
Do schorzeń szczególnych uprawniających do podwyższonej kwoty dofinansowania do wynagrodzenia zaliczamy na podstawie art. 26a ust. Ib ustawy:
- chorobę psychiczną,
- upośledzenie umysłowe,
- epilepsję,
- całościowe zaburzenia rozwojowe oraz choroby narządu wzroku u osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (tzw. niewidomi).
Natomiast schorzenia szczególnie utrudniające wykonywanie pracy, które uprawniają do obniżenia przez pracodawców obowiązkowych wpłat na PFRON, wyszczególnione zostały w przepisach rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 września 1998 r. w sprawie rodzajów schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz sposobu jego obniżania (Dz.U. nr 124, poz. 820 z późn. zm.). Zalicza się do nich m.in.:
- chorobę Parkinsona,
- stwardnienie rozsiane,
- głuchotę i głuchoniemotę,
- epilepsję,
- upośledzenie umysłowe.
Biuro Pełnomocnika Rządu do spraw Osób Niepełnosprawnych (BON) w stanowisku z 3 marca (BON-I-52311-71-2-LK/2011) stwierdziło, że z art. 2a ust. 2 i 3 ustawy jednoznacznie wynika, że przepisy te stosuje się po przedstawieniu pracodawcy kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność pracownika. Natomiast dokonując analizy na bieżąco, przed przedstawieniem przez pracownika kolejnego orzeczenia, gdy pracodawca nie dysponuje żadnym dokumentem potwierdzającym niepełnosprawność pracownika – w świetle art. 1 ustawy – pracodawca ten traktuje pracownika jak osobę niebędącą osobą niepełnosprawną, niezależnie od tego, że wie, iż pracownik dożył wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia.
W stanowisku z 29 kwietnia (BON-I-076-71-4-LK/ 2011) na pytanie dotyczące konieczności wydania kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności przez ten sam zespół ds. orzekania o niepełnosprawności BON stwierdziło, iż warunkiem zastosowania art. 2a ust. 2 lub 3 ustawy nie jest tożsamość rozstrzygnięć wynikających z poprzedniego i kolejnego orzeczenia ani tożsamość właściwości miejscowej lub rzeczowej organu rozstrzygającego. Z powyższego stanowiska wynika jednoznacznie, że nie ma znaczenia wydanie orzeczenia przez inny zespół ds. orzekania o niepełnosprawności, jeżeli zespół ten jest aktualnie właściwy miejscowo ze względu na miejsce zamieszkania osoby niepełnosprawnej, która pierwsze orzeczenie uzyskała przed innym zespołem.
Ciągłość występowania schorzeń szczególnych
W tym samym stanowisku BON odniosło się także do zagadnienia, czy w związku z treścią art. 2a ust. 4 ustawy możliwe jest uznanie na podstawie art. 2a ust. 2 i 3 ciągłości występowania u pracownika tzw. schorzeń szczególnych, jeżeli zarówno w wygasłym, jak i nowym orzeczeniu stwierdzono to samo schorzenie. BON w stanowisku tym wyjaśniło, że dokumentowanie szczególnych schorzeń normuje art. 2a ust. 4 ustawy. Zgodnie z nim do ustalenia stanów zatrudnienia osób o szczególnych schorzeniach stosuje się wyłącznie art. 2a ust. 1 ustawy (osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych począwszy od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność). Ustawodawca, mogąc odwołać się do art. 2a ust. 2 i 3 ustawy, nie uczynił tego, ponieważ jego intencją było stosowanie w tym zakresie wyłącznie art. 2a ust. 1 ustawy. Nie ma zatem znaczenia ciągłość statusu osoby o szczególnych schorzeniach ani symbol przyczyny niepełnosprawności wymieniony w poprzednim orzeczeniu, ponieważ osoba niepełnosprawna jest wliczana do stanu zatrudnienia osób o szczególnych schorzeniach od dnia przedstawienia pracodawcy aktualnego dokumentu potwierdzającego wystąpienie u niej wspomnianych schorzeń.
Przykład. Niepełnosprawność nowego pracownika
Pracodawca zatrudnił nową pracownicę. 1 sierpnia przedstawiła ona pracodawcy orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności, które wskazuje, iż stopień jej niepełnosprawności datuje się od 1 września 2010 r. W związku z tym, że podwładna jest nowym pracownikiem, pracodawca na podstawie art. 2a ust. 1 ustawy wliczy ją do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych od dnia przedstawienia orzeczenia -czyli od 1 sierpnia.
Przykład. Ponowne wliczenie do stanu zatrudnienia
Pracownik jest zatrudniony w firmie X od 1 września 2010 r. Orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności wygasło mu 30 czerwca. Jednak 1 lipca złożył on wniosek do odpowiedniego organu o wydanie nowego orzeczenia. Nowe orzeczenie zostało wydane 1 sierpnia, natomiast 2 sierpnia pracownik przedstawił orzeczenie pracodawcy. Oznacza to, że na podstawie art. 2a ust. 2 ustawy pracodawca będzie mógł go ponownie wliczyć do stanu zatrudnienia od dnia złożenia wniosku, tj. od 1 lipca, ponieważ podwładny spełnił warunek dotyczący terminu złożenia wniosku o wydanie orzeczenia – pod warunkiem że z orzeczenia wynika, że był on w tym okresie niepełnosprawny.
Podstawa prawna
- Art. 2a ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 127. poz. 721).
- Art. 1 pkt 1 ustawy z 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 226. poz. 1475).
Mateusz Brząkowski
doradca prawny Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych
Ekspert wyjaśnia. Kiedy pracodawca musi dokonywać wpłat na PFRON
Małgorzata Tylewicz-Piwnik, ekspert z zakresu prawa pracy
Zatrudniamy łącznie 26 pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy, w tym dwie osoby z orzeczoną niepełnosprawnością. Dotychczas byliśmy zwolnieni z obowiązkowych wpłat na PFRON z uwagi na osiąganie ustawowego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6 proc. Jedna z osób niepełnosprawnych złożyła w tym miesiącu wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego. Czy w przypadku aprobaty pracodawcy urlop ten wpłynie na wysokość wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych i tym samym może spowodować powstanie obowiązku wpłat.
Obowiązek wpiat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) powstaje, gdy przeciętne zatrudnienie pracowników w danym miesiącu osiągnie co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy (etaty). Jednym ze sposobów uniknięcia dokonywania comiesięcznych wpiat na Fundusz jest poszerzenie zatrudnienia o osoby niepełnosprawne.
Ustawodawca wyznaczył minimalny wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych – którego osiągnięcie zwalnia z powyższych wpłat – na poziomie co najmniej 6 proc. Wyjątek stanowią państwowe i niepaństwowe szkoły wyższe, wyższe szkoły zawodowe, publiczne i niepubliczne szkoły, zakłady kształcenia nauczycieli oraz placówki opiekuńczo-wychowawcze i resocjalizacyjne, w których wymagany wskaźnik wynosi co najmniej 2 proc. Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych oznacza przeciętny miesięczny udział procentowy osób niepełnosprawnych w zatrudnieniu ogółem, w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy.
W celu wyliczenia wskaźnika należy ustalić w danym miesiącu stan zatrudnienia ogółem oraz zatrudnienia osób niepełnosprawnych, mając na uwadze wytyczne ¦ zawarte w art. 21 ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Przepis ten wskazuje, że do liczby pracowników nie wlicza się osób niepełnosprawnych przebywających na urlopach bezpłatnych (bez względu na sposób udzielenia urlopu oraz jego długość).
Powyższe oznacza, że do stanów zatrudnienia stanowiących podstawę do wyliczenia wskaźnika zatrudniania osób niepełnosprawnych nie wliczamy osób niepełnosprawnych na urlopach bezpłatnych zarówno udzielanych fakultatywnie, jak i obowiązkowo.
Podstawa prawna
- Art. 21 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 127. poz. 721).
- Art. 174 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21. poz. 94 z późn. zm.).
Źródło: Dziennik Gazeta Prawna
