03 gru Rynek Inwestycji: Monika Tykarska Wicprezes POPON komentuje sytuację na rynku pracy osób niepełnosprawnych
Potrzebna jest gruntowana diagnoza, która pozwoli poznać potrzeby osób niepełnosprawnych oraz ich otoczenia. Tylko wtedy będzie szansa na pełniejsze włączenie ich do rynku pracy – mówi Monika Bugajewska-Tykarska, prezes Fundacji Aktywizacji Zawodowej FAZON
Jakie działania najlepiej służą eliminacji barier napotykanych przez osoby niepełnosprawne na rynku pracy?
– Nadal jest wiele barier ograniczających osoby niepełnosprawne, szczególnie jeśli mówimy o ich aktywności zawodowej. Nieefektywność systemu kształcenia, niejasność przepisów czy stereotypowe myślenie o osobach niepełnosprawnych mogą zostać rozwiązane tylko poprzez działania o charakterze systemowym. Potrzebna jest gruntowna diagnoza, która pozwoli poznać potrzeby tych osób oraz ich otoczenia. Tylko wtedy będzie szansa na pełniejsze włączenie ich do rynku pracy.
O jakich wymiernych efektach aktywności FAZON można mówić na podstawie danych statystycznych oraz sygnałów, jakie docierają do państwa od osób niepełnosprawnych?
– Nie możemy mówić o radykalnym wzroście zatrudnienia osób niepełnosprawnych – od kilku lat ono nie spada, ale utrzymuje się na mniej więcej takim samym poziomie. Osób, na których pracodawcy otrzymują dofinansowanie, są nieco ponad 242 tys. Zmianie uległa jednak struktura pracodawców, którzy zatrudniają osoby z dysfunkcjami. Stopniowo zmniejsza się ilość zakładów pracy chronionej oraz pracujących tam ludzi. W ciągu 5 ostatnich lat ponad 800 firm przeszło na otwarty rynek pracy lub uległo likwidacji.
W dużej mierze właśnie to jest powodem wzrostu liczby firm zatrudniających osoby niepełnosprawne na otwartym rynku pracy. Oczywiście dodatkowy element stanowi wzrost świadomości dotyczących korzyści z zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
Zmianie świadomości pracodawców służyć mają różnego rodzaju projekty. Stworzona przez Polską Organizację Pracodawców Osób Niepełnosprawnych Fundacja Aktywizacji Zawodowej FAZON realizuje przedsięwzięcia, które mają na celu włączenie osób z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności do rynku pracy. Promujemy aktywność osób niepełnosprawnych oraz zachęcamy pracodawców do ich zatrudniania. Taki też cel ma odbywający się od 10 lat konkurs Lodołamacze.
Przez tę kampanię chcemy pokazywać firmy, które świetnie radzą sobie z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych. Konkurs pokazuje, że pracodawcy są coraz bardziej świadomi zarówno swoich obowiązków w tym zakresie, jak i korzyści wynikających z tego faktu. Umieją dostosować miejsce pracy do stopnia niepełnosprawności czy zintegrować osoby niepełnosprawne z pozostałą załogą. W konkursie biorą udział nie tylko firmy, lecz także instytucje i organizacje.
Większym wrogiem osób niepełnosprawnych, które poszukują zatrudnienia, jest dziś prawo czy nastawienie pracodawców, wynikające ze społecznych uprzedzeń?
– Największą barierą jest zawsze niestabilność prawa i brak odpowiednich uregulowań. To jest problem, który w zakresie aktywizacji zawodowej nie jest załatwiony od lat i blokuje zasadnicze zmiany. Jak uelastycznić prawo w tym względzie? Jak stworzyć więcej zachęt dla pracodawców? Te pytania powinniśmy sobie zadawać nieustannie. Z całą pewnością istnieje potrzeba poszukiwania i wdrażania innowacyjnych rozwiązań w tym względzie.
Oczywiście problemem jest również to, że przedstawiciele firm z otwartego rynku pracy bardzo nisko oceniają kwalifikacje i kompetencje posiadane przez niepełnosprawnych oraz patrzą na nich przez pryzmat negatywnych stereotypów, a te w większości przypadków nie dopuszczają do przeprowadzenia merytorycznej oceny kwalifikacji i umiejętności.
Rozmawiała Małgorzata Szerfer
