27 paź Schorzenia szczególne można potwierdzić zaświadczeniem lekarskim – pisze doradca prawny Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych Mateusz Brząkowski w Dzienniku Gazecie Prawnej
- art. 21 list. 4 ustawy (dotyczącym obniżania wymaganego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych),
- art. 22 ust. 1 ustawy (dotyczącym ustalania, czy pracodawca zalicza się do sprzedających uprawnionych do wystawiania ulg we wpłatach na PFRON),
- art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy (dotyczącym ustalenia struktury zatrudnienia dla potrzeb statusu zakładu pracy chronionej), ustawodawca nie wskazuje na sposób dokumentowania wystąpienia tych schorzeń. Oznacza to, że schorzenia szczególne wskazane w tych przepisach mogą być potwierdzone orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności lub też mogą być stwierdzone zaświadczeniem od lekarza specjalisty.
Dokumentacja schorzeń
Natomiast przepis art. 26a ust. lb ustawy stanowi, iż kwoty dofinansowania do wynagrodzenia zwiększa się o 40 proc. najniższego wynagrodzenia w przypadku osób niepełnosprawnych, w odniesieniu do których orzeczono:
- chorobę psychiczną,
- upośledzenie umysłowe,
- całościowe zaburzenia rozwojowe,
- epilepsję
- oraz osób niewidomych.
Na gruncie przepisów ustawy brak definicji pojęcia „osoba niewidoma”. Natomiast zgodnie z par. 32 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności przy kwalifikowaniu do znacznego, umiarkowanego i lekkiego stopnia niepełnosprawności kierze się pod uwagę zakres naruszenia sprawności organizmu spowodowany przez choroby narządu wzroku, w tym wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 0,3 według Snellena po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni. [przykład 1]
Osoby niewidome
Zgodnie z wyjaśnieniami biura pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych (BON), z punktu widzenia orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności za osoby niewidome można uznać osoby legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności z symbolem przyczyny niepełnosprawności 04 – O, natomiast osoby będące w posiadaniu orzeczenia ustalającego inny stopień niepełnosprawności niż znaczny można uznać za niedowidzące w zależności od stopnia upośledzenia wzroku.
Jednakże mając na uwadze ograniczenia funkcjonalne, które napotykają w procesie rehabilitacji zawodowej osoby z poważnymi dysfunkcjami narządu wzroku, oraz cel, jaki przyświecał ustawodawcy przy wprowadzeniu rozwiązania zawartego w art. 26a ust. lb ustawy – to jest zapewnienie wyższego poziomu wsparcia na zatrudnienie osób niepełnosprawnych mających istotne trudności w wejściu i utrzymaniu się na rynku pracy – BON przyjął, iż określenie osób z dysfunkcją narządu wzroku wyrażone w przedmiotowym przepisie za pomocą potocznego sformułowania „osoba niewidoma” obejmuje swoim zakresem osoby z dysfunkcją narządu wzroku w stopniu znacznym i umiarkowanym.
Dodatkowo zostało to potwierdzone w stanowisku biura pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych z 3 marca 2011 r. (BON-I-5232-13-PM/11). Wskazano w nim, że potoczne sformułowanie „osoba niewidoma” obejmuje swoim zakresem osoby z dysfunkcją narządu wzroku (04-O) w stopniu znacznym i umiarkowanym.
W związku z nowym brzmieniem przepisu art. 26a ust. lb ustawy, który obowiązuje od 1 stycznia, wątpliwości pracodawców budzi przede wszystkim zawarte we wskazanym zapisie sformułowanie „orzeczono”.
W nieobowiązującej już wersji ustawy (od 31 grudnia 2010 r.) przepis ten brzmiał w ten sposób, że kwoty dofinansowań zwiększało się o 40 proc. najniższego wynagrodzenia w przypadku osób niepełnosprawnych w odniesieniu do których stwierdzono wskazane w przepisie schorzenie szczególne. Oznaczało to, że jeśli chodzi o dokumentowanie tych schorzeń, to mogły one wynikać bezpośrednio z orzeczenia o niepełnosprawności lub też mogły być stwierdzone zaświadczeniem od lekarza specjalisty (np. lekarza psychiatry bądź okulisty).
Przykład 1. Uzyskanie zwiększonego dofinansowania
Pracodawca zatrudnia 40 pracowników niepełnosprawnych, z czego 5 posiada w orzeczeniu o niepełnosprawności kod 01 – U – upośledzenie umysłowe, 4 pracowników ma w orzeczeniu kod 02 – P – choroby psychiczne, natomiast 2 pracowników z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności ma wpisany kod 04-O. W związku z tym pracodawca będzie mógł ubiegać się o podwyższoną o 40 proc. kwotę dofinansowania do wynagrodzenia na wszystkich wymienionych pracowników z kodami 01 – U i 02 – P. Natomiast dofinansowanie nie będzie przysługiwało na pracowników z kodem 04-O, gdyż pracownicy ci nie posiadają orzeczenia o umiarkowanym bądź znacznym stopniu niepełnosprawności, od którego uzależnione jest zaliczenie tego pracownika do tzw. osób niewidomych.
Przykład 2. Uprawnienia przysługujące pracodawcy
Pracownik niepełnosprawny posiada orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, ze schorzeniem szczególnym 08 – T – choroby układu pokarmowego. Posiada on także zaświadczenie lekarskie od lekarza specjalisty potwierdzające schorzenie 06-E – epilepsja. Zatrudniający go pracodawca nie będzie mógł uzyskać zwiększonej o 40 proc. kwoty dofinansowania do wynagrodzenia na tego pracownika, ponieważ po pierwsze – schorzenia 08-T nie ma w katalogu schorzeń szczególnych wymienionych w art. 26a lb ustawy, po drugie – schorzenie 06-E potwierdzone zaświadczeniem – od 1 stycznia nie uprawnia do uzyskania podwyższonego dofinansowania.
Oznaczenia występujące w orzeczeniach o niepełnosprawności potwierdzające schorzenia w art. 26a ust. lb ustawy:
- 01 – U – upośledzenia umysłowe
- 02 – P – choroby psychiczne ^04 – O – choroby narządu wzroku
- 06-E – epilepsja
- 12 – C – całościowe zaburzenia rozwojowe
Potwierdzenie wystąpienia schorzenia
W stanowisku z 2 marca (BON-I-5232-11-PM) stwierdzono, iż w zależności od tego, jaki przepis ustawy przewiduje szczególne uprawnienia dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne z tzw. szczególnymi (specjalnymi) schorzeniami, czyli z chorobami psychicznymi, upośledzeniem umysłowym, całościowymi zaburzeniami rozwojowymi, epilepsją lub niewidome, odmienne są wymogi odnośnie do ich potwierdzania. W odróżnieniu od art. 26a ust. lb ustawy, art. 22 ust. 1 pkt 2 oraz art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy nie wskazuje sposobu potwierdzania schorzenia. Oznacza to, że schorzenia szczególne mogą być potwierdzone także zaświadczeniem lekarskim.
Odnosząc się do schorzeń zawartych w art. 22 ust. 1 pkt 2 oraz art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy, w stanowisku z 31 sierpnia 2011 r. biuro pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych (BON-I-52311-342-2-LK/2011) stwierdziło, że stosownie do dotychczasowej praktyki potwierdzonej orzecznictwem sądów administracyjnych (wyrok WSA w Warszawie z 3 listopada 2009 r., III
SA/Wa 718/09, LEX nr 588182) schorzenia te dokumentuje się orzeczeniami, o których mowa w art. 3, ąa, 5 lub 62 ustawy potwierdzającymi niepełnosprawność, innymi orzeczeniami lub zaświadczeniami lekarskimi. Sytuacja ta nie uległa zmianie po 1 stycznia, ponieważ zmiany odnoszące się do dokumentowania szczególnych schorzeń dotyczyły tylko art. 26a ust. lb ustawy. Użycie w art. 26a ust. lb ustawy wyrazu „orzeczono” oznacza, że dokumentem potwierdzającym wspomniane schorzenia musi być orzeczenie (lub wyrok rozstrzygający w zakresie objętym tym orzeczeniem).
Nie ustanowiono warunku co do lokalizacji potwierdzenia schorzenia w orzeczeniu. Zatem to, że osoba legitymująca się danym orzeczeniem jest osobą, u której stwierdzono szczególne schorzenia, może wynikać z sentencji, symbolu przyczyny niepełnosprawności, wskazań czy uzasadnienia.
Jeżeli zatem w orzeczeniu – o którym mowa w art. 5 lub art. 62 ustawy – wskazano np., że dana osoba jest psychicznie chora (co miało miejsce szczególnie w dawniej wydawanych orzeczeniach) lub że potrzebuje wsparcia przewidzianego dla osób z epilepsją – to jest to wystarczające, by uznać, że orzeczenie to potwierdza te szczególne schorzenia, [przykład 2]
Podstawa prawna
- Art. 21 ust. 4 i 7. art. 22. art. 26a ust. lb, art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 127, poz. 721).
- Par. 32 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U. nr 139. poz. 1328)
Źródło: Dziennik Gazeta Prawna
