25 sie Wydatkowanie środków zgromadzonych na ZFRON – artykuł Mateusza Brząkowskiego, doradcy prawnego POPON w Gazecie Podatkowej
Prowadzący zakład pracy chronionej w stosunku do tego zakładu jest zwolniony z:
1) podatków, z tym że:
- z podatków od nieruchomości, rolnego i leśnego – na zasadach określonych w przepisach odrębnych,
- z podatku od czynności cywilnoprawnych – jeżeli czynność przez niego dokonana pozostaje bezpośrednim związku z prowadzeniem zakładu;
2) opłat, z wyjątkiem opłaty skarbowej i opłat o charakterze sanacyjnym
Zwolnienia z podatków nie dotyczą natomiast:
1) podatku od gier;
2) podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego;
3) cła;
4) podatków dochodowych;
5) podatku od środków transportowych.
Jednakże ze wskazanych wyżej zwolnień nie może korzystać każdy pracodawca posiadający status zakładu pracy chronionej. Od 1 stycznia br. zwolnienie przysługuje tylko tym ZPChr, które posiadają wskaźnik zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 30% niewidomych lub psychicznie chorych, albo upośledzonych umysłowo zaliczonych do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Natomiast wszystkim ZPChr bez względu na posiadany wskaźnik zatrudnienia przysługują tylko środki z zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT-4).
Na co można przeznaczyć środki?
Środki funduszu rehabilitacji są przeznaczane na finansowanie rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej, w tym na indywidualne programy rehabilitacji osób niepełnosprawnych opracowywane przez powołane przez pracodawców komisje rehabilitacyjne oraz ubezpieczenie osób niepełnosprawnych, zgodnie z zakładowym regulaminem wykorzystania tych środków.
Na podstawie art. 33 ust. 3 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (dalej: ustawa) pracodawca prowadzący zakład pracy chronionej jest obowiązany przede wszystkim do:
1) prowadzenia ewidencji środków funduszu rehabilitacji;
2) prowadzenia rozliczeniowego rachunku bankowego środków tego funduszu;
3) wydatkowania środków tego funduszu wyłącznie z rachunku bankowego środków tego funduszu;
4) przekazywania środków funduszu rehabilitacji na rachunek w terminie 7 dni od dnia, w którym środki te uzyskano;
5) przeznaczania co najmniej 15% środków funduszu rehabilitacji na indywidualne programy rehabilitacji;
6) przeznaczania co najmniej 10% środków funduszu rehabilitacji na pomoc indywidualną dla niepełnosprawnych pracowników i byłych niepracujących niepełnosprawnych pracowników tego zakładu.
Oznacza to, że pracodawca prowadzący zakład pracy chronionej uzyskane kwoty obowiązany jest przeznaczać na ZFRON w następujących proporcjach:
- pula ogólna, tzw. „duży zfron” – maksymalnie 75% środków ZFRON,
- środki przeznaczone na pomoc indywidualną – co najmniej 10% środków ZFRON,
- środki przeznaczone na indywidualne programy rehabilitacji (IPR) – co najmniej 15% środków ZFRON.
Reguły zarządzania ZFRON
Wydatki pochodzące z dużego ZFRON oraz z IPR mogą mieć charakter pomocy de minimis lub mogą być sfinansowane poza tą regułą. Uzależnione jest to od charakteru danego wydatku. Jeżeli pracodawca np. finansuje z ZFRON wyposażenie stanowiska pracy, wtedy taki wydatek powinien być sfinansowany w ramach pomocy de minimis, ponieważ stanowi on przysporzenie po stronie pracodawcy. Natomiast wydatki w ramach pomocy indywidualnej mają charakter stricte socjalny i nie są objęte regułą de minimis. Oznacza to, że nie stanowią dla pracodawcy przysporzenia i tym samym nie trzeba uzyskiwać na poszczególne wydatki dokonane przez pracowników niepełnosprawnych stosownego zaświadczenia o pomocy de minimis.
Środki zakładowego funduszu rehabilitacji mogą być wypłacane z rachunku bankowego środków tego funduszu, do kasy zakładowego funduszu rehabilitacji w celu ich wypłaty osobom niepełnosprawnym oraz osobom uprawnionym do pomocy indywidualnej ze środków tego funduszu. Ponadto przepisy wskazują, że środki zakładowego funduszu rehabilitacji nie podlegają egzekucji sądowej ani administracyjnej oraz nie mogą być obciążane w jakikolwiek sposób.
Sankcje za złe wydatkowanie
W przypadku niezgodnego z przepisami przeznaczenia środków funduszu rehabilitacji, pracodawca jest obowiązany do dokonania:
1) zwrotu 100% kwoty tych środków na fundusz rehabilitacji oraz
2) wpłaty w wysokości 30% tych środków na Fundusz w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło ujawnienie niezgodnego z ustawą przeznaczenia środków funduszu rehabilitacji, a także niedotrzymanie 7 – dniowego terminu przekazywania środków na ZFRON (art. 33 ust. 4a ustawy).
W stanowisku z dnia 3 lipca 2008 r. (BON-I-52311-117-IKW/08) Biuro Pełnomocnika ds. Osób Niepełnosprawnych stwierdziło, iż nie ma znaczenia, czy wskazana w powyższym przepisie nieprawidłowość została ujawniona przez organ w trakcie kontroli czy też przez samego pracodawcę. Poza tym Biuro wskazało, że powyższe przepisy nie wskazują konieczności naliczania odsetek od środków wydatkowanych niezgodnie z przepisami dotyczącymi zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych.
Od 1 stycznia br. obowiązuje także przepis art. 33 ust. 4a1 ustawy, który na równi z niezgodnym przeznaczeniem środków funduszu rehabilitacji traktuje nieutworzenie funduszu rehabilitacji, nieprowadzenie ewidencji środków funduszu rehabilitacji lub nieprowadzenie rachunku bankowego środków tego funduszu. Jednakże sankcja w tym przypadku jest bardziej dotkliwa dla pracodawcy, gdyż kwota wpłaty jest równa 30% kwoty środków znajdujących się na funduszu rehabilitacji.
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127 poz. 721 ze zm.)
Autor: Mateusz Brząkowski, doradca prawny Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych
Źródło: Gazeta Podatkowa
