05 cze Jaka przyszłość czeka rynek pracy osób niepełnosprawnych? Wnioski ze spotkania Pracodawców z Zarządem ZUS, PFRON oraz Pełnomocnikiem Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych
W dniach 1-2 czerwca w Warszawie odbyło się spotkanie w ramach projektu „Włączenie wyłączonych – aktywne instrumenty wsparcia osób niepełnosprawnych na rynku pracy”. Organizatorem spotkania była Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych. Celem było wypracowanie propozycji zmian w przepisach ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Podczas spotkania przedstawione i poddane pod dyskusję zostały także wstępne wnioski z realizowanego aktualnie przez POPON pilotażu. Pilotaż dotyczy nowych narzędzi dla pracodawców wspierających zatrudnienie osób niepełnosprawnych.
W spotkaniu uczestniczyło 50 przedstawicieli pracodawców z terenu całego kraju biorących udział w testowaniu nowych narzędzi wspierających aktywizację zawodową osób niepełnosprawnych. Pierwszego dnia, we wspólnej debacie, uczestniczyli Profesor Gertruda Uścińska – Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Paweł Wdówik – Wiceminister Rodziny i Polityki Społecznej oraz Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Tomasz Maruszewski -Zastępca Prezesa Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Jan Zając – Prezes Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych. Pracodawcy podczas dyskusji podkreślali, iż aktualnie najbardziej efektywnym i skutecznym narzędziem zachęcających ich do zatrudniania osób niepełnosprawnych jest system dofinansowań do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych. Powinien być on utrzymany jednak konieczne są pewne modyfikacje. Zmienić należy przepisy, które w obecnym stanie prawnym stanowią dla pracodawców swoiste pułapki. Są to m.in. konieczności zwrotu dofinansowań do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych z lekkim i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, które mają ustalone prawo do emerytury oraz wątpliwości PFRON co do terminowego ponoszenia kosztów płacy przez pracodawcę i tym samym jego prawa do otrzymania dofinansowania do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych.
Odnosząc się do uwag pracodawców Zastępca Prezesa Zarządu PFRON Tomasz Maruszewski potwierdził, iż aktualnie Fundusz stosuje zasadę ugruntowaną orzecznictwem sądowym i przyjmuje, iż chodzi o terminowe ponoszenie kosztów płac pracowników niepełnosprawnych, na których pracodawca otrzymał SOD. Wyjaśnił też, że aktualnie, w toku postępowań wyjaśniających w tej kwestii, brane są pod uwagę nie tylko informacje z ZUS ale także, przede wszystkim, wyjaśnienia pracodawców.
Jeśli chodzi natomiast o kwestię prawa do dofinansowań do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, które mają ustalone prawo do emerytury z lekkim lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności Minister Paweł Wdówki potwierdził, że aktualnie nie przewiduje się zmian w tym zakresie i jest mało prawdopodobne, aby w przyszłości tego typu rozwiązanie, zakładające objęcie prawem do SOD tej grupy osób niepełnosprawnych, zostało zaakceptowane przez rząd. Problem pracodawców wynikający z konieczność zwrotu SOD za okres niekiedy nawet kilkunastu miesięcy w przypadku ustalenia prawa do emerytury danego pracownika doskonale rozumie prof. Gertruda Uścińska. Prezes ZUS zadeklarowała chęć i możliwości współpracy z PFRON odnośnie szybszej wymiany informacji w tym zakresie. Dzięki temu informacja o tym, iż pracownik ma ustalone prawo do emerytury i tym samym pracodawca nie ma prawa do pobierania dofinansowania do jego wynagrodzenia trafi do pracodawcy, za pośrednictwem PFRON, w jak najkrótszym czasie. Tym samy pracodawca nie będzie musiał zwracać sod-ów za tego pracownika za okres kilku lub nawet niekiedy kilkunastu miesięcy.
W dyskusji dotyczącej SOD-ów nie mogło zabraknąć też bardzo ważnej dla pracodawców kwestii wysokości dofinansowań do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych i adekwatności kwot zapisanych w ustawie w stosunku do planowanego wzrostu minimalnego wynagrodzenia. Minister Paweł Wdówki jednoznacznie krytycznie odniósł się do propozycji pracodawców zakładającej uzależnienie wysokości dofinansowań do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych od np. minimalnego wynagrodzenia.
Podczas debaty poruszone zostały także problemy dotyczące ważności orzeczeń, zmniejszania stopnia niepełnosprawności. Minister Paweł Wdówik potwierdził, iż rząd pracuje nad zmianą orzecznictwa w taki sposób, aby powiązane z nim wsparcie było bardziej zindywidualizowane i podmiotowe a orzecznictwo bardziej ujednolicone i ustandaryzowane. Zgodnie z zapowiedzią Ministra szczegóły pracodawcy poznają w styczniu przyszłego roku.
Jeśli chodzi o orzecznictwo do celów rentowych ZUS przedstawił dane liczbowe, z których wynikało, iż odsetek osób kwestionujących decyzję lekarza orzecznika ZUS i następnie decyzję komisji ZUS jest stosunkowo niewielki. Tym samym także procentowy udział przegranych przez ZUS spraw sądowych z tego zakresu jest minimalny.
Odnosząc się do zaprezentowanych podczas spotkania wstępnych efektów pilotażu nowych narzędzi wspierających pracodawców, uczestnicy debaty widzą w nich realną szansę na zwiększenie zatrudnienia osób niepełnosprawnych, w szczególności na otwartym rynku pracy. Oceniając nowe formy wsparcia pracodawcy szczególną uwagę zwracali na konieczność promowania rozwiązań, które miałby docelowo funkcjonować w oparciu o proste wnioskowanie, gwarancje udzielenie wsparcia, w przypadku spełnienia określonych warunków oraz brak uznaniowości podmiotu udzielającego wsparcie. W naszym pilotażu warunki te spełniają „Nowe miejsca pracy – ryczałt” oraz „Bonus za włączenie”. Zwracano także uwagę na konieczność zapewnienia zindywidualizowanego wsparcia w procesie zatrudnienia osób niepełnosprawnych dzięki takim narzędziom jak „Nowe miejsca pracy – koszty rzeczywiste” oraz „Gwarancja zatrudnienia”.
Drugi dzień poświęcony był dostępowi do wiedzy i doradztwu dla pracodawców, którzy zatrudniają lub zamierzają zatrudnić osobę niepełnosprawną. Wspólnie z Krzysztofem Kosińskim – Dyrektorem Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych, Moniką Rusin – p.o. Dyrektora Departamentu ds. Rynku Pracy PFRON, Mirosławem Izdebskim Dyrektorem Departamentu ds. Polityki Regionalnej PFRON zastanawialiśmy się jak obecnie wygląda dostęp do informacji. Jakie rozwiązanie należałoby wprowadzić, aby był on jak najbardziej efektywny i odpowiadał na realne potrzeby pracodawców. Jak zadbać o rzetelność i wiarygodność informacji pochodzących z różnych źródeł. Poruszony został też temat współpracy pomiędzy pracodawcami a instytucjami publicznymi działającymi na rzecz aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Wszyscy uczestnicy spotkania zgodzili się co do tego, iż współpraca ta powinna mieć charakter partnerski i powinna opierać się na zasadzie wzajemnego zaufania. Dyskusja ta toczyła się w kontekście proponowanego nowego narzędzia wspierającego pracodawców osób niepełnosprawnych jakim jest „Dostęp do wiedzy”
Dwudniowa debata pokazała jak wielka jest potrzeba tego typu spotkań oraz możliwość wymiany poglądów pomiędzy pracodawcami oraz instytucjami publicznymi powołanymi do wspierania ich w procesie aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych.
Dziękujemy wszystkim uczestnikom, pracodawcom i przedstawicielom instytucji publicznych za zaangażowanie, wkład merytoryczny i poświęcony czas. Jesteśmy przekonani, że tego typu spotkania polegające na wzajemnej wymianie informacji oraz rzeczowej argumentacji wszystkich zainteresowanych przyczyniają się do kształtowania polityki zatrudnieniowej osób niepełnosprawnych w sposób przyjazny dla wszystkich uczestników rynku pracy.
Projekt Partnerski
źródło: POPON
