26 cze Nowa Ustawa o Ochronie Sygnalistów Opublikowana w Dzienniku Ustaw
24 czerwca 2024 roku w Dzienniku Ustaw opublikowano ustawę z dnia 14 czerwca 2024 roku o ochronie sygnalistów. Prezydent RP podpisał ustawę 19 czerwca 2024 roku. Nowe przepisy wejdą w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, czyli 25 września 2024 roku. Wyjątek stanowią przepisy dotyczące zgłoszeń zewnętrznych, które zaczną obowiązywać po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.
Założenia Nowej Ustawy
Ustawa o ochronie sygnalistów wprowadza szereg regulacji dotyczących ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa. Kluczowe założenia ustawy obejmują:
- Warunki objęcia ochroną sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa.
- Środki ochrony sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa.
- Zasady ustalania wewnętrznej procedury zgłaszania informacji o naruszeniach prawa i podejmowania działań następczych.
- Zasady zgłaszania informacji o naruszeniach prawa organowi publicznemu.
- Zasady ujawnienia publicznego informacji o naruszeniach prawa.
- Zadania Rzecznika Praw Obywatelskich związane ze zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa.
- Zadania organów publicznych związane ze zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa i podejmowaniem działań następczych.
Kim jest Sygnalista?
Sygnalistą jest osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Może to być:
- Pracownik
- Osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy
- Osoba świadcząca pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy
- Przedsiębiorca
- Prokurent, akcjonariusz lub wspólnik
- Członek organu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej
- Stażysta, wolontariusz, praktykant
- Funkcjonariusz oraz żołnierz
Zakres Naruszeń Prawa
Zgodnie z ustawą, naruszeniem prawa jest działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa w różnych dziedzinach, takich jak:
- Korupcja
- Zamówienia publiczne
- Usługi, produkty i rynki finansowe
- Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
- Bezpieczeństwo produktów i ich zgodność z wymogami
- Bezpieczeństwo transportu
- Ochrona środowiska
- Ochrona radiologiczna i bezpieczeństwo jądrowe
- Bezpieczeństwo żywności i pasz
- Zdrowie i dobrostan zwierząt
- Zdrowie publiczne
- Ochrona konsumentów
- Ochrona prywatności i danych osobowych
- Bezpieczeństwo sieci i systemów teleinformatycznych
- Interesy finansowe Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej
- Rynek wewnętrzny UE, w tym publicznoprawne zasady konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych
- Konstytucyjne wolności i prawa człowieka i obywatela w relacjach z organami władzy publicznej
Wyłączenia
Ustawa nie obejmuje informacji objętych:
- Przepisami o ochronie informacji niejawnych
- Tajemnicą zawodową zawodów medycznych oraz prawniczych
- Tajemnicą narady sędziowskiej
- Postępowaniem karnym w zakresie tajemnicy postępowania przygotowawczego oraz tajemnicy rozprawy sądowej prowadzonej z wyłączeniem jawności
Procedura Zgłaszania Naruszeń
Po powzięciu informacji o naruszeniu prawa, sygnalista może dokonać:
- Zgłoszenia wewnętrznego – poinformowania o naruszeniu podmiotu prawnego, którego sygnalista jest pracownikiem lub pozostaje w innych relacjach o charakterze zarobkowym
- Zgłoszenia zewnętrznego – skierowania informacji do organu publicznego lub Rzecznika Praw Obywatelskich
- Ujawnienia publicznego – podania informacji o naruszeniu prawa do wiadomości publicznej
Ochrona Sygnalistów
Ustawa zabrania podejmowania działań odwetowych wobec sygnalistów oraz prób lub groźb stosowania takich działań.
Kogo Dotyczy Ustawa?
Ustawa o sygnalistach nakłada obowiązek ustanowienia wewnętrznych kanałów zgłaszania naruszeń na podmioty sektora publicznego i prywatnego, które zatrudniają co najmniej 50 osób. Podmioty działające w sektorze finansowym, niezależnie od liczby pracowników, również muszą wdrożyć takie kanały. Jednostki organizacyjne gmin i powiatów liczące mniej niż 10 000 mieszkańców są zwolnione z tego obowiązku, jednak pozostałe podmioty mogą tworzyć wewnętrzne kanały zgłoszeń dobrowolnie.
Szkolenie dla Członków Organizacji
Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych 7 czerwca 2024 roku zorganizowała szkolenie dla swoich członków pt. „Sygnaliści – wszystko, co musisz wiedzieć. Jak poczuć, że to ma sens”, aby przygotować ich na nadchodzące zmiany.
Link do ustawy: Dz.U. 2024 poz. 928
